Μάθε να Βαριέσαι (και Graeber)

Εμ ναι, γεια σας, και καλώς ήρθατε στην motivational ομιλία μου. Τα άρθρα, σύμφωνα με την καθηγήτρια του λυκείου, πρέπει να έχουν επίκαιρο χαρακτήρα και να ξεκινούν με αναφορά σε ένα πρόσφατο γεγονός. Ορίστε λοιπόν: Αύριο είναι τα γενέθλια του Χίτλερ, μεθαύριο η γιορτή της έναρξης της Χούντας και παραμεθαύριο τα γενέθλια του Λένιν (ΤΥΧΑΙΟ;).

Βαρεμάρα

Όταν γράφω άρθρα πραγματοποιώ μια σχιζοφρενική συζήτηση με τον εαυτό μου. Σε αντίθεση με μια απλή σκέψη, ζυγίζω πολύ προσεκτικότερα τα επιχειρήματα και τα αντεπιχειρήματα των απόψεών μου, ακριβώς επειδή αυτές θα δημοσιευτούν και επομένως μπορούν να με εκθέσουν (λέμε τώρα). Σκέψου το, ίσως είναι ευκαιρία να ξεκινήσεις και εσύ κάτι παρόμοιο.

Πίσω στο θέμα. Η γραφική παράσταση του άγχους καθώς πλησιάζουν οι εξετάσεις θυμίζει λίγο seesaw function. Παρατηρείται ένα σταδιακό και βασανιστικό build-up στις περιόδους περιορισμένου ελεύθερου χρόνου, αλλά με το που βρεθεί έστω και ένα κενό διήμερο, η τιμή της πέφτει βίαια στο μηδέν. Κάπως έτσι λοιπόν, και χωρίς να το περιμένω (όπως συμβαίνει κάθε εξάμηνο πλέον), τελείωσα την επανάληψη νωρίτερα. Γιατί ακούγομαι σαν τον "Πανελλήνιες με Πρόγραμμα"; Τέλος πάντων...

Δεν είχα τι να κάνω και άρχισα το σκρολάρισμα... Από youtube σε reddit και μετά, έτσι για αλλαγή, από reddit σε youtube. Το ότι για ηθικούς λόγους συχαίνομαι να τρέχω proprietary εφαρμογές δεν βοηθάει και πολύ, γιατί πάω σε redlib και invidious αντίστοιχα. Έχω δοκιμάσει website blockers, timers και τα λοιπά, αλλά πάντοτε βρίσκω τρόπο να τα παραβιάσω. Είναι λίγο ντροπιαστικό, θυμίζουν nicotine patches. Η λύση, έμαθα τελικά, είναι να κόψεις προσωρινά το καλώδιο του ίντερνετ ή να σβήσεις τον browser, αντικαθιστώντας τον με dillo, lynx ή με οποιοδήποτε άλλο non-javascript alternative. Το κινητό είναι φυσικά εκτός συζήτησης.

Νομίζω ότι πρέπει να μάθουμε να βαριόμαστε. Οι πρώτες ώρες χωρίς stimulation θα είναι προφανώς δύσκολες (για εθισμό μιλάμε). Αλλά αρκετά σύντομα, μη έχοντας απολύτως τίποτα καλύτερο να κάνουμε, θα αναγκαστούμε στο τέλος να ανοίξουμε κανένα βιβλίο, να καθαρίσουμε το σπίτι, να πάμε μια βόλτα, και ούτω καθεξής. Σε τελική ανάλυση, είναι μάλλον αρκετά απλό. Κάπως έτσι μπόρεσα να χωρέσω το Bullshit Jobs του Graeber μέσα στο Πάσχα, εκεί που περίμενα πως θα το τελείωνα το καλοκαίρι.

Bullshit Jobs

Μισώ τα οικονομικά και τα θεωρώ ψευδοεπιστήμη. Εφόσον αξιώματα δεν υπάρχουν και εφόσον περισσότεροι από τους μισούς συμπερασμούς των οικονομολόγων είναι στην πραγματικότητα πιθανοτικοί, δεν μπορείς εύκολα (ή και καθόλου) να καταρρίψεις μια θεωρία. Παρόλα αυτά, το βιβλίο είχε κάτι να προσφέρει. Ο συγγραφέας είναι αναρχικός και υπήρξε κεντρικός διοργανωτής του Occupy Wall Street. Η θεωρία του είναι πως γύρω στις μισές (σύμφωνα με έρευνες) από τις τωρινές θέσεις εργασίας στην Δύση είναι στην πραγματικότητα άχρηστες. Για τις λεπτομέρειες κοίτα το βιβλίο, αλλά ορίστε τα σημαντικά σημεία:

• Ζούμε ένα πραξικόπημα διευθυντών. Τα τελευταία χρόνια προστίθενται ολοένα και πιο γελοία επίπεδα αφαίρεσης στην ιεραρχία των εταιριών. Το σημερινό οικονομικό σύστημα έχει χτιστεί γύρω από την βελτιστοποίηση του κέρδους αυτών των διευθυντών και όχι της παραγωγής.

• Όσο περισσότερο σε «γεμίζει» πνευματικά μια δουλεία, τόσο λιγότερο σε πληρώνει, και το αντίστροφο. Ο συγγραφέας χωρίζει τα bullshit jobs σε 5 κατηγορίες και ισχυρίζεται με δεδομένα πως οι εργαζόμενοι σε αυτές σπαταλάνε τον περισσότερο τους χρόνο προσποιούμενοι ότι εργάζονται, παρά οτιδήποτε άλλο.

• Πολύ βολικά, η παραπάνω σπατάλη χρόνου μας αποσπά την προσοχή και μας συγκρατεί από το να εξεγερθούμε. Παράλληλα, δημιουργεί το φαινόμενο του «compensatory consumerism» (πολύ ενδιαφέρον!). Δεν έχουμε αρκετό ελεύθερο χρόνο για να οργανώσουμε την αντίστασή μας, αλλά ούτε τόσο λίγο ώστε να μην προλαβαίνουμε να μπαλώσουμε τα ελάχιστα κενά μας με καταναλωτικά διαλείμματα.

Bullshit jobs also serve political ends, in which political parties are more concerned about having jobs than whether the jobs are fulfilling. [The author proposes a universal basic income. What's original in this argument is that, presumably, today's system is not in fact the super-optimized machine that we are told it is. Nor is the public sector the sole, nor even the guiltiest, culprit.]

• Όσο παράξενο και αν σου φαίνεται, το στερεοτυπικό δημόσιο δεν είναι σε καμία περίπτωση ο κύριος ένοχος. Ο Graeber χαρακτηρίζει τον κόσμο μας "managerial feudalism", αναλύοντας πολύ λεπτομερώς αυτήν την αναλογία.

• Η οργανωμένη θρησκεία είναι όργανο του κράτους και υπηρετεί τις εκάστοτε ανάγκες του. Με τον ερχομό του σύγχρονου καπιταλισμού, δημιουργήθηκαν άρον-άρον νέοι κλάδοι χριστιανισμού (βλέπε Puritans) για να ανυψώσουν την καταπιεστική εργασία σε ηθική υποχρέωση και ένδειξη σεβασμού προς τον Θεό (στην αρχαιότητα είτε πουλούσες τα προϊόντα σου, είτε ήσουν δούλος: η μισθωτή εργασία και η εξαγορά του χρόνου δεν έβγαζε κανένα απολύτως νόημα). Είχα διαβάσει παλιότερα πως οι Προτεστάντες είχα προσαρμοστεί με παρόμοιο τρόπο επιτρέποντας την λήψη δανείων με τόκο, κάτι που σύμφωνα με την Βίβλο είναι αμαρτία!

As early as 1901, the German psychologist Karl Groos discovered that infants express extraordinary happiness when they first figure out they can cause predictable effects in the world, pretty much regardless of what that effect is or whether it could be construed as having any benefit to them. Let’s say they discover that they can move a pencil by randomly moving their arms. Then they realize they can achieve the same effect by moving in the same pattern again. Expressions of utter joy ensue. Groos coined the phrase "the pleasure at being the cause," suggesting that it is the basis for play, which he saw as the exercise of powers simply for the sake of exercising them. [That's partly why the taskmaster (check book definition) finds pleasure in ordering his inferior to perform an utterly useless task.]