Ποτ Πουρί Νούμερο 1 (Ψευδοεπιστήμη)

16 of September 2025 (Home)

Online Κοινότητες

Χωρίς ακόμα να γνωρίζω το γιατί, από εμπειρία έχω παρατηρήσει πως γύρω στο 95% των free software μανιακών είναι άντρες. Μετά ακολουθούν οι MtF trans με ένα δυσανάλογο 4.9% και ύστερα οι βιολογικές γυναίκες. Πιστεύω πως ο λόγος είναι πρωτίστως κοινωνικός και σε καμία περίπτωση βιολογικός.

Άσχετη Παρένθεση: Είμαι στην δυσάρεστη θέση να σου ανακοινώσω πως το φιλανθρωπικό έργο του Melinda and Bill Gates Foundation είναι κερδοφόρο. Ποιός να το φανταζόταν δηλαδή.

Trans: What is a Woman?

Μιας και πιάσαμε τους trans, θα ήθελα να επεκταθώ λίγο στο θέμα. Θα αγνοήσω λίγο την φύση των επιλογών τους και δεν θα ενδιαφερθώ για συζητήσεις περί ψυχολογικών διαταραχών και αυτοκτονιών. Ο Charlie Kirk, όπως μάλλον ξέρεις, δολοφονήθηκε πριν ελάχιστες μόνο μέρες. Στο γνωστότερό του «debate» ρωτάει τους αντιπάλους του την φαινομενικά απλή ερώτηση «τι ορίζεις ως γυναίκα;». Η αδυναμία απλής, μαθηματικά κομψής απάντησης ισοδυναμούσε για τον Kirk με νίκη της παράδοσης και της άμεσης βιολογικής ερμηνείας.

Η λέξη debate εμφανίζεται εντός εισαγωγικών γιατί οι συζητήσεις στις οποίες συμμετείχε ήταν εμφανώς astroturfed και με μηδενικό πολιτικό βάθος. Οι αντίπαλοί του βαπτίζονταν αριστεροί αλλά δεν ήταν τίποτα άλλο παρά Democrats. Ο Kirk ήταν πιόνι της κρατικής εξουσίας, κόκκινης και μπλε, χωρίς αυτό βέβαια να εξαγιάζει την δολοφονία του.

Αν ενδιαφέρεσαι διάβασε το άρθρο μου με θέμα τον Wittgenstein. Η ουσία είναι πως δεν υπάρχει απολύτως τίποτα ιερό στον ορισμό των λέξεων «γυναίκα» και «άντρας». Ο ορισμός τους πηγάζει από την κοινωνία και μόνο, και συγκεκριμένα από το τι θεωρούμε χρήσιμο και άξιο αναφοράς. Υπήρξαν και μπορούν κάλλιστα να ξαναυπάρξουν κοινωνίες στις οποίες οι δυο επίμαχες συνηθισμένες λέξεις αναφέρονται στα κρατικώς επιβεβλημένα (γιατί οργανικά δεν είναι) κοινωνικά φυλετικά πρότυπα και μόνο. Θα φτιάχναμε ύστερα τις λέξεις «ούγκα» και «μπούγκα» (για τους βιολογικούς άντρες και τις βιολογικές γυναίκες αντίστοιχα) ως εργαλεία για αυστηρή χρήση σε επιστημονικό language-game βιολογίας, για να ικανοποιήσουμε και τον Kirk, τους γιατρούς και τα άτομα που αναζητούν συζύγους. Ξεχνάω κάτι; Τα μπάνια θα εμφανίζουν ταμπέλες ούγκα και μπούγκα (για να αποφύγουμε τους perverts) χωρίς ωστόσο αυτό να παράγει, κατά τη γνώμη μου, gender dysphoria. Οι trans απογοητεύονται με τις ταμπέλες των μπάνιων όχι επειδή δεν μπορούν με την σκέψη τους και μόνο μαγικά να αλλάξουν βιολογικό φύλο αλλά επειδή οι περιστάσεις αυτές προωθούν δικαίως την υπόλοιπη κοινωνία στην εφαρμογή της λέξης «άντρας», η οποία συμπεριφοριακά δεν τους ταιριάζει. Έχουμε δηλαδή χώσει δυο ξεχωριστές έννοιες σε ένα μόνο φορτισμένο γλωσσικό καλούπι.

Σε καμία περίπτωση δεν θα μου άρεσε αυτό το μέλλον. Αντιθέτως, θα προτιμούσα μια οριστική κατάργηση του κράτους και επομένως και των βολικών τους φυλετικών αρχετύπων. Οι λέξεις άντρας και γυναίκα θα διέθεταν την βιολογική τους και μόνο ερμηνεία.

Θα του έλεγα λοιπόν: Είσαι γυναίκα αλλά και ούγκα. Υπάρχει περίπτωση να τον εξόργιζε αυτή η παρατήρηση; Πώς θα μου απαντούσε και τι θα ήθελε να «διορθώσω»; Η λέξη «γυναίκα» είναι σήμερα εγγενώς πολωμένη επειδή δεν έχουμε συμφωνήσει στην χρήση της, και επομένως κατά τον Wittgenstein, στον ορισμό και την σημασία της.

Αχ! Προσπαθώ να καταλάβω εάν λέω πατάτα. Ιστορικά, η λέξη «retard» πέρασε από scientific language-game χρήση σε προσβολή, φυσικά και αβίαστα. Η κοινωνία απάντησε σχηματίζοντας τις φράσεις mentally challenged και neurodivergent (προς νέα επιστημονική χρήση, επαναφέροντας στο μηδέν κατά αυτόν τον τρόπο την μπάρα προσβλητικότητας). Αυτή η κίνηση μου φαίνεται λίγο χαζή γιατί προσφέρει μονάχα μια χρονική παράταση στην ειρηνική χρήση των εννοιών, και άρα στην σημασία, αυτών των όρων. Ενδεχομένως στο μέλλον θα χρησιμοποιηθούν εκ νέου ως προσβολές, αναδρομικά και επ’ άπειρον. Ναι, τι να πω! Τελικά η λύση μου μπορεί να μη λειτουργήσει.

Επιστρέφοντας ωστόσο και πάλι στο αρχικό μας ζήτημα, η ερώτηση «what is a woman?» εξακολουθεί να είναι ανόητη και παραπλανητική. Πρόκειται για μια πρόταση άνευ νοήματος και ουσίας. Είναι ισοδύναμη με την «σε τι έχουμε συμφωνήσει ως κοινωνία πως σημαίνει η λέξη γυναίκα;» ή «συμφωνείς μαζί μου;». Η αδυναμία σωστής απάντησης και το κομπλάρισμα υποδηλώνει μονάχα χαζομάρα από την πλευρά αυτού που κρίνεται να δώσει μαθηματικό «ορισμό» και πέφτει στην παγίδα. Τόσο η σκέψη όσο και η αντίσκεψη σε αυτήν την ενότητα υποδηλώνουν τελικά πως το συγκεκριμένο debate βασίζεται μόνο και μόνο σε πίστη, στο τι θεωρεί η κάθε πλευρά αποτελεσματικότερο για την κοινωνία και την εξέλιξή της. Ένας εναλλακτικός, εξίσου δυνατός, μη βιολογικός και συμπεριφοριακός ορισμός της γυναίκας θα χτιζόταν με family resemblance καταστάσεων, μια έννοια που έχω αναλύσει διεξοδικότερα στο προαναφερθέν άρθρο (σαν δικηγόρος μιλάω).

Ψευδοεπιστήμη

Τι πάει να πει «επιστημονικό»; Χαράμισα τις δυο τελευταίες εβδομάδες διαβάζοντας δυο σπουδαία βιβλία, το The Structure of Scientific Revolutions και το Against Method. Αισθάνομαι πως είμαι επιτέλους σε θέση να απαντήσω. Ας ξεκινήσουμε με μερικές βασικές έννοιες:

Στόχος μας είναι να ξεμπλέξουμε το επιστημονικό από το ψευδοεπιστημονικό, δηλαδή να λύσουμε το demarcation problem. Ο Karl Popper υποστήριξε πως κάτι επιστημονικό πρέπει να είναι κατ’ ανάγκη falsifiable. Η θέση αυτή μας είναι αρχικά ελκυστική. Η θρησκεία δεν είναι επιστήμη επειδή δεν μπορώ με κανέναν τρόπο να αποδείξω πως ο Χριστός δεν πάτησε ποτέ στην γη. Από την άλλη, τα μαθηματικά είναι επιστήμη γιατί μπορώ να δείξω επισήμως πως μια υποψήφια λύση ενός προβλήματος είναι λάθος στο τάδε και στο δείνα (κλίνονται; δεν έχω ιδέα) σημείο.

Ο Thomas Kuhn, στο πρώτο βιβλίο της λίστας, μας αποκαλύπτει πως εδώ πέρα κρύβεται μια πλάνη. Πολύ πολύ χοντρικά, ορίζει το paradigm ως το sub-graph (όχι απαραίτητα spanning!) των πειραματικών, εμπειρικών δεδομένων της ανθρωπότητας. Το αριστοτελικό paradigm νικήθηκε από το νευτωνικό το οποίο με την σειρά του νικήθηκε από το κβαντομηχανικό. Ο συγγραφέας εξηγεί πως κάθε τέτοια επανάσταση (paradigm shift) δεν ήταν καθόλου μα καθόλου κριτική. Στην πραγματικότητα βασιζόταν κυρίως σε vibes, πίστη και κομψότητα.

Ο Kuhn δεν απαξιώνει την επιστήμη, φυσικός ήτανε. Θέλει μονάχα να μας σώσει από τις ψευδαισθήσεις. Το ότι η επιστήμη δεν είναι πλήρως κριτική είναι μάλιστα καλό, εφόσον μόνο έτσι τελικά προχωρά μπροστά με τους ρυθμούς που γνωρίζουμε και θαυμάζουμε.

Το πρόβλημα είναι πως το σχολείο μάς παρουσιάζει την πορεία από τον Γαλιλαίο προς την κβαντομηχανική σαν γραμμική. Αυτή η στάση είναι ανακριβής για διάφορους λόγους. Λεπτομέρειες στο βιβλίο.

Η επιστήμη παίρνει την ιδανική της μορφή μόνο κατά τις σύντομες περιόδους των κρίσεων, στις οποίες παύει πλέον να θεωρείται «normal science» και αποκτά αστραπιαία τα γνωρίσματα του «extraordinary science». Σε κάθε περίπτωση, η λεπτή αυτή διαφορά είναι κάτι που πρέπει να έχουμε πάντοτε στο μυαλό μας.

Finally, and this is for now my main point, a careful look at the scientific enterprise suggests that it is normal science, in which Sir Karl’s sort of testing does not occur, rather than extraordinary science which most nearly distinguishes science from other enterprises. If a demarcation criterion exists (we must not, I think, seek a sharp or decisive one), it may lie just in that part of science which Sir Karl ignores. - Thomas Kuhn

Against Method

Στο δεύτερο βιβλίο της λίστας, ο Feyerabend προτείνει μια αναρχική οργάνωση της επιστήμης για τους ίδιους περίπου λόγους. Η σκέψη του γίνεται κατανοητή μέσα από μια σύντομη αφήγηση της περίπτωσης του Γαλιλαίου!

Ο Γαλιλαίος, παίρνοντας το μέρος του Κοπέρνικου, υποστήριξε πως η Γη γυρίζει γύρω από τον ήλιο. Η γνωστή ιστοριούλα του σχολείου μας μαθαίνει πως δικάστηκε από την εκκλησία, σε μια επική σύγκρουση της λογικής με το κατεστημένο και τον δογματισμό. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι διαφορετική! Στην πραγματικότητα, η εκκλησία είχε προ πολλού αποδεχθεί την σφαιρικότητα της Γης παρόλο που το γεγονός αυτό συγκρουότανε αναμφίβολα με τα ιερά κείμενα. Πιστεύω πως θα ήταν πιο σωστό να ερμηνεύσουμε την στάση της μεσαιωνικής εκκλησία ως αυτή της απαραίτητης αυθεντίας υπεράσπισης του Αριστοτελικού paradigm που κυριαρχούσε στην τότε Δύση. Η παραπάνω σημείωση συμβαδίζει εξάλλου (σύμφωνα πάντα με το βιβλίο, δεν πήγα να τα ψάξω) με τα κείμενα της δίκης του Γαλιλαίου, όπου και κατηγορήθηκε πρωτίστως, και πολύ σωστά όπως θα δούμε σύντομα, για παραλογισμό.

Τα δεδομένα της εποχής δεν κολάκευαν την ιδέα του Γαλιλαίου. Το τηλεσκόπιο ήταν μια νέα χονδροειδής εφεύρεση με υλοποιήσεις χαμηλής ποιότητας και οικτρά σφάλματα μετρήσεων. Σαν να μην έφτανε αυτό, το πιθανώς ψευδαισθητικό τηλεσκόπιο δεν μπορούσε σε καμία περίπτωση να ανταγωνιστεί την ευρέως αποδεκτή εγκυρότητα του γυμνού ανθρώπινου ματιού. Σαν να μην έφτανε ούτε αυτό, η υποστηρικτές του Αριστοτελικού paradigm (δηλαδή και η εκκλησία) υπονόμευαν τον Γαλιλαίο με τον εξής συλλογισμό: Εάν η Γη περιστρέφεται πράγματι γύρω από τον ήλιο, τότε πώς και η πτώση μιας πέτρας από έναν ψηλό πύργο είναι απολύτως κάθετη στο έδαφος; Δεν θα έπρεπε να είναι ελάχιστα - έστω - κυκλική;

Σήμερα μπορούμε να απαντήσουμε στο παράδοξο με την έννοια της ορμής. Ο Γαλιλαίος, στο βασικότατο ερώτημα της προηγούμενης παραγράφου, δεν είχε ποτέ του απάντηση, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τελικά το paradigm του από το να επικρατήσει! Ο Γαλιλαίος θα έμοιαζε σε εμάς με ψευδοεπιστήμονα. Κάθε paradigm shift περιέχει κατ’ ανάγκη μια δόση παραλογισμού, ακριβώς επειδή δεν μπορεί να υπάρξει πλήρως λογική σύγκριση μεταξύ paradigms. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως incommensurability.

Όλη αυτή η συζήτηση με παραπέμπει στο ότι η σύγχρονη επιστήμη είναι κατά καιρούς εξίσου δογματική με την εκκλησία και επομένως spook (Stirner). Μάθαμε μόλις πως ακόμα και τα εμπειρικά δεδομένα, όπως η πτώση της πέτρας από τον πύργο, δεν είναι στην ουσία σχεδόν ποτέ τους απολύτως αντικειμενικά και paradigm-independent! Από την άλλη, μάθαμε πως ακριβώς επειδή η μάχη ενός paradigm shift είναι κατά βάση παράλογη, το κράτος και τα εγκαθιδρυμένα πανεπιστήμια έχουν κάθε λόγο να συμμετάσχουν σε ένα παιχνίδι προπαγάνδας για να υπερασπιστούν την μισθωτή τους θέση και τις βολικές αρχές που η πολιορκημένη τους θεωρία επιβάλει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στην κοινωνία.

Σύμφωνα με τον Thomas Kuhn, το σημερινό paradigm έχει ανωμαλίες που προσωρινά, και μέχρι την επόμενη κρίση, μπορούμε παραδόξως με ασφάλεια και χάριν παραγωγικότητας να αγνοήσουμε. Δεν το ακούς συχνά αυτό. Η κατάσταση γίνεται ολοένα και πιο προβληματική εάν αναλογιστούμε την ξεκάθαρη επιρροή της υποτιθέμενης «επιστημονικής μεθόδου» στην σκέψη του σύγχρονου ανθρώπου, όπως και την εσκεμμένη εξύμνηση του Γαλιλαίου ως «μάρτυρα της λογικής». Τίποτα από τα δυο δεν θα μπορούσε να είναι πιο μακρυά από την αλήθεια. Ο Karl Popper έχει απόλυτο άδικο προσπαθώντας να βρει κάτι κοινό στην χαοτική πρακτική της επιστήμης.

Σχετική σκέψη: Μωρέ δεν πα να είσαι ο εξυπνότερος άνθρωπος του πλανήτη· εάν δεν κάτσεις να διαβάσεις non-mainstream και φιλοσοφικά βιβλία, μη περιμένεις και πολλά. Η διάνυά σου δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να ανταγωνιστεί την αθροιστική πρόοδο της ανθρωπότητας μέσα στα χιλιάδες χρόνια της πορείας μας ως είδος, ως αλυσίδα ηλιθίων. Προσπάθησε να διαβάσεις Αριστοτέλη σήμερα. Θα σου φανεί βλάκας (βαρύτητα = πρόθεση, βούληση κίνησης των σωμάτων. Οι πέτρες πέφτουνε για να ενωθούν με την πηγή τους, η φωτιά πάει προς τα επάνω γιατί έλκεται από την φωτιά της «ἑστίας τοῦ παντός»), παρόλο που ήτανε αναμφισβήτητα ιδιοφυΐα. Άλλο ένα και πάλι επιχείρημα ενάντια στην πνευματική ιδιοκτησία.

Σεφερλής

Ακολουθεί άλλη μια δυσάρεστη αλήθεια. Η συγκεκριμένη με συγκλόνισε τόσο που αναγκάστηκα να αναθεωρήσω τα παιδικά μου πρότυπα και να γνωρίσω εκ νέου τον εαυτό μου. Φοβάμαι πως οι παρακάτω προτάσεις είναι cancelable. ΟΥΦ, ορίστε λοιπόν· Ο Σεφερλής όχι μόνο είναι μεταφραστής ανέκδοτων, αλλά και μεταγλωττιστής ολόκληρων νούμερων.

Παράσταση Νούμερο Original
Peter Panic Όλα (με εξαίρεση τα λόγια του Αλβανού χαρακτήρα) Peter Pan Goes Wrong, BBC
Ακυβέρνητο Καράβι η Πατρίδα Μας Group Therapy The Sketch Show UK - Phobias Workshop
Με Παρέσυρε το Ρεύμα Οδοντίατρος The Carol Burnett Show

Αυτά μου έρχονται στα γρήγορα, πρέπει να είναι περισσότερα. Έχω δει όλες τις παραστάσεις οπότε είμαι εμπειρογνώμων. Σε μερικές παλιές υποστήριζε ανοικτά την Χρυσή Αυγή. Είναι χαμηλού επιπέδου όχι επειδή είναι πρόστυχος αλλά επειδή δεν υπάρχει ίχνος ταξικής ανάλυσης.

Τυπικά και μόνο θα αναφέρω πως το αγαπημένο μου νούμερο είναι αυτό με τον γιο που έψαχνε να μπει στην Αθήνα με μετεγγραφή (αρκούντως XD). Ακολουθεί η Λόλα Μπριζόλα, το Deal, ο Γιακουμής στην Οικογένεια της Συμφοράς και ο Παλαιοκώστας στο Πάμε Πακέτο. Στα υπόλοιπα είτε κοροϊδεύει τον νάνο είτε τις γυναίκες είτε τους Αλβανούς. Δεν έχω πρόβλημα με τα αστεία αυτά per se, αλλά σίγουρα μαρτυράνε κάτι όταν τα πλήθος των προς τα πάνω κτυπημάτων είναι συγκριτικά ασήμαντο.

Mainstream Media

Τα σημερινά μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν μια καταπληκτική ιδιότητα. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία αποσιωπούν επιτυχημένα την θεμελιωδώς αντισυστημική σκέψη και φωνή. Παλιότερα μπορούσαμε να βρεθούμε 3-4 τρελάρες και να εκτυπώσουμε την δικιά μας εφημερίδα, να εκδώσουμε κάποιο βιβλίο μας. Αν και όλα αυτά εξακολουθούν να είναι σήμερα δυνατά, ο κόσμος έχει καλομάθει πλέον στο τεχνολογικά ανεπτυγμένο, που όλως τυχαίως ελέγχεται αποτελεσματικότερα από το κράτος. Μισώ απερίγραπτα και χωρίς εξαίρεση όλα τα δημοφιλή search engines μαζί με το SEO optimized slop μου διαρκώς μας ταΐζουν.

Γίνεται πλύση εγκεφάλου ή όχι; Λες ναι, αλλά το έχεις συνειδητοποιήσει; Υπάρχει περίπτωση να το έχεις σκεφτεί σοβαρά και ωστόσο να εξακολουθείς να μπαίνεις στο YouTube; Πόσες φορές υποσυνείδητα αηδίασες όταν στον χαρακτήρα νέων ανθρώπων αναγνώρισες τα ίδια αντίγραφα άκακων ανησυχιών, τα ίδια απολύτως πρότυπα, τα ίδια επακριβώς μοτίβα συμπεριφοράς, τα ίδια μα τα ίδια ενδιαφέροντα; Η σύγχρονη mainstream ζωή έγκειται στην ένταξη του ατόμου σε μια από τις μετρημένες καταναλωτικές νησίδες της δυτικής κουλτούρας, η οποία σαν οδοστρωτήρας εισβάλει και κατεδαφίζει μέρα με την μέρα, γέννα με την γέννα, κάθε νέα φυτεία δημιουργικής πρωτοτυπίας. Είναι κάτι σαν το βάψιμο των μαλλιών της μητέρας μου. Η άσπρη τρίχα με το ζόρι προλαβαίνει να εμφανιστεί πριν τακτοποιηθεί από την εξουσία.

Προτιμώ να προστατεύσω το Μοναδικό μου κατά Στίρνερ. Η πλύση εγκεφάλου γίνεται, περιοδικά και υπό τις κατάλληλες συνθήκες, πιο κραυγαλέα, όπως συνέβη στον corona. Δεν χρειάζεται να είσαι ψεκασμένος για να αηδιάσεις!

Αισθάνομαι πως απειλείται η υγεία και η ακεραιτότητα ενός σημαντικού μέρους του εγκεφάλου μου κάθε φορά που καταναλώνω μια πρόσφατη είδηση στο YouTube και κατεβαίνω, σαν τη αδύναμη μαϊμού που είμαι, στα σχόλια από κάτω. Το «As a -» είναι ένα φοβερό sneak peak, ένα early access δείγμα της δυστοπίας που μας περιμένει. Το πρόβλημα δεν οφείλεται αμιγώς στον φαινομενικό εγωισμό της πρότασης. Η τάση αυτή, που έχει επιζήσει εδώ και μισή και βάλε δεκαετία, μυρίζει σαν νίκη της άρχουσας τάξης. Σκέψου το! Μαρτυρά μια κοινωνία όπου οι ενδο-κοινωνικοί δεσμοί έχουν σπάσει επιτυχώς, μια πραγματικότητα όπου κυριαρχεί ο άκακος, ηλίθιος εγωισμός (σε αντιπαράθεση με αυτόν του Stirner), μια καθημερινότητα στην όποια έχει επικρατήσει το ανελέητο και διαρκώς εντονότερο (παρά την ανάπτυξη των μέσων) άρμεγμά μας. Είμαστε, χάρη σε αυτούς και μόνο, διάσπαρτοι, αντικοινωνικοί και αδύναμοι. As a Greek (mind the capital letter…), as a content creator, as a university student and as an avid consumer of state and corporate media, έχω πολλά περισσότερο να πω, αλλά θα σταματήσω εδώ καθώς δυσκολεύομαι να βρω λέξεις για να εκφράσω επακριβώς τη κατάντια μας ως είδος.

Οπότε τι; Σε προκαλώ να αλλάξεις τη ζωή σου τώρα που προλαβαίνεις. Να το πάλι το motivational speaker mode… Ορίστε το όραμα: Ατομικές ιστοσελίδες με «links» section στο footer. Επικοινωνία με σταθερό τηλέφωνο, email και XMPP (μεταφορά όλων των επαφών, χωρίς δεύτερες σκέψεις). Απενεργοποίηση κινητού και αποδοχή βαρεμάρας. Συγγραφή σχεδίου επένδυσης χρόνου για το άμεσο μέλλον, με έμφαση στην ανάγνωση non-mainstream βιβλίων. Χαρτί στον τοίχο με ένδειξη για κάθε μέρα που ενέδωσες στον πειρασμό. Εγώ αρχίζω σήμερα και σε περιμένω.