Συμπτώματα μιας παρατεταμένης κρίσης
Είναι πλέον δεδομένο ότι ο φοιτητικός συνδικαλισμός και το φοιτητικό κίνημα που αποτέλεσε τα παλιότερα χρόνια και σε πολύ κρίσιμες στιγμές την αγωνιστική και ιδεολογική πρωτοπορία στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό έχει περιπέσει σε βαθύτατη κρίση. Στην πραγματικότητα το φοιτητικό κίνημα έχει μεταμορφωθεί σε μια εκφυλισμένη σκιά του παλιού εαυτού του. Το προβληματικό ωστόσο είναι ότι τα συμπτώματα της κρίσης δε βιώνονται ως τέτοια από τους σημερινούς φοιτητές αλλά ως φυσιολογικές συνθήκες θεσμικής και εξωθεσμικής λειτουργίας των φοιτητικών συλλόγων χάρη στα παράξενα παιχνίδια που παίζει η ίδια η δομή της ιδεολογίας αλλά και της μνήμης. Όταν γενιές ολόκληρες συνδικαλιστών και φοιτητών έχουν γαλουχηθεί μέσα σε αυτές τις καταστάσεις σήψης και παρακμής τείνουν να τις θεωρήσουν ως κανονικές. Αυτό οφείλεται στην εγγενή τάση της ιδεολογίας να γενικεύει τις βιωμένες συνθήκες και να τις θεωρεί αιώνιες.
Έτσι θεωρείται φυσιολογική κατάσταση οι Γενικές Συνελεύσεις να παίρνουν αποφάσεις τη στιγμή που σ' αυτές μπορεί να συμμετέχουν 100 ή και λιγότεροι φοιτητές, τα Διοικητικά Συμβούλια των συλλόγων να συνεδριάζουν χωρίς να έχουν οριστεί εκπρόσωποι των φοιτητικών παρατάξεων και αυτές να εκπροσωπούνται από παλιούς συνδικαλιστές που έχουν ήδη πάρει πτυχίο, η ψήφος ενός συνδικαλιστή της ΔΑΠ στο ΔΣ να μετρά για τέσσερις επειδή τόσες είναι οι έδρες της παράταξης, πολύ φοιτητικοί σύλλογοι να μην έχουν καν σφραγίδες, ο οποιοσδήποτε να οικειοποιείται το όνομα του συλλόγου σε διάφορες διαδικασίες χωρίς την πραγματική συναίνεση του και ο κατάλογος δεν έχει τέρμα.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά οποιαδήποτε κριτική αναδεικνύει το θεσμικό αυτό χάλι θεωρείται πρακτόρικη και δεξιά και κατηγορείται ότι θέλει να απονεκρώσει τις πολιτικές και αγωνιστικές διαδικασίες. Εμείς θα τολμήσουμε να ισχυριστούμε κάτι πολύ διαφορετικό. Η κατάσταση αυτή είναι το αποτέλεσμα της ήττας και της υποχώρησης του αριστερού αγωνιστικού φοιτητικού κινήματος και της αντικατάστασης του από ένα γραφειοκρατικό συνδικαλιστικό δυναμικό που βολεύεται και κινείται με εξαιρετική ευελιξία μέσα στο θεσμικό χάος αναπαράγοντας χωρίς προσκόμματα και φραγμούς την ολοκληρωτική του ηγεμονία.
Εξηγούμαστε:
Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του '80 η υποχώρηση της μαχόμενης φοιτητικής αριστεράς ήταν αναμφισβήτητο γεγονός. Από εκείνη την περίοδο και πέρα αν εξαιρέσει κανείς τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις του 90-91 ο κατήφορος δεν είχε πάτο. Οι φοιτητικοί σύλλογοι έγιναν έρμαιο στις διαθέσεις των παρατάξεων του δικομματισμού και οι θεσμοί που το ίδιο το φοιτητικό κίνημα είχε επιβάλλει με τους αγώνες του ως ύστατους εγγυητές της δημοκρατικής λειτουργίας των συλλόγων άρχισαν να ξεχαρβαλώνονται με αργούς και σταθερούς ρυθμούς.
Η απάντηση σε αυτή την πορεία που προοιωνίζονταν τη βαθύτατη κρίση που επακολούθησε ήταν διαφορετική από τον κάθε χώρο. Η άκρα αριστερά θεώρησε την παρακμή των αντιπροσωπευτικών οργάνων είτε αυτά ήταν τα ΔΣ, είτε η ίδια η ΕΦΕΕ ως νίκη ενάντια στην συνδικαλιστική γραφειοκρατία αδυνατώντας να κατανοήσει ότι με αυτό τον τρόπο έστρωνε το κόκκινο χαλί στις καθεστωτικές παρατάξεις για να προχωρήσουν στην απόλυτη απαξίωση του φοιτητικού Κινήματος. Θεώρησε δηλαδή την όλη κατάσταση ως προωθητική αφού κατά την αντίληψη της η διάλυση των αντιπροσωπευτικών θεσμών οδηγεί άνευ άλλου τινός στην τόνωση των αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών ανεξάρτητα από τους συσχετισμούς δύναμης μέσα στο φοιτητικό κόσμο. Ποτέ δεν μπόρεσε να κατανοήσει την πολύπλοκη διαλεκτική μεταξύ των μορφών άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας όπου η μία μορφή εγγυάται τη δεύτερη και τανάπαλιν. Τελικά και όπως αποδείχτηκε εκ του αποτελέσματος οι αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες με ελάχιστες εξαιρέσεις ακολούθησαν την ίδια πορεία παρακμής και κανένας δε τολμά να ισχυριστεί σήμερα ότι υπάρχουν φοιτητικοί σύλλογοι στους οποίους επιβιώνουν με αξιώσεις ηγεμονίας οι αυτοδιαχειριστικές αξίες.
Τελική κατάληξη για αυτό το ιστορικό τμήμα της φοιτητικής αριστεράς ήταν η περιχαράκωση και η διαρκής φλυαρία για την αναγκαιότητα τόνωσης της άμεσης δημοκρατίας μέσα στις σχολές η οποία οδήγησε στην αδυναμία εκπόνησης ενός πολιτικού σχεδίου με προοπτικές νίκης. Τελικά ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με τις καλύτερες προθέσεις...
Άλλα τμήματα της αριστεράς μέσα στις σχολές αποδέχτηκαν αυτήν την κατάσταση στο βαθμό που μπορούσαν να την εκμεταλλευτούν για δικούς τους λόγους και έμαθαν να κινούνται και να δρουν με βάση αυτούς τους όρους διεξαγωγής της πολιτικής σύγκρουσης. Ωστόσο σε συνθήκες μετατόπισης του δείκτη των συσχετισμών εναντίον της αριστεράς που συνεπάγεται μια διαρκή υποχώρηση των δημοκρατικών πρακτικών μια τέτοιου είδους αντιμετώπιση του προβλήματος μόνο βραχυπρόθεσμα οφέλη μπορεί να αποδώσει. Και τα οφέλη αυτά δεν αφορούν βέβαια στην προώθηση της υπόθεσης μας, δηλαδή την υπεράσπιση του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, αλλά σε καλές εκλογικές καταγραφές που σε καμία περίπτωση δεν αντανακλούν την πρόοδο των αγώνων των φοιτητών.
Ωστόσο η κρίση των θεσμών του φοιτητικού κινήματος είναι η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη του όψη είναι αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε κρίση της πολιτικής και κρίση των πρακτικών. Στην αδυναμία της η αριστερά να πείσει με πολιτικούς όρους για την ορθότητα της ανάλυσης της κατέφυγε, όχι προφανώς εσκεμμένα, σε υιοθέτηση πρακτικών που κάθε άλλο παρά σοβαρή πολιτική δύναμη με αξιώσεις ηγεμονίας θυμίζουν. Δεν είναι ανάγκη να δώσουμε συγκεκριμένα παραδείγματα, αφού όλοι περίπου γνωρίζουν την κατάντια. Απλώς καλό θα ήταν να αναφέρουμε ενδεικτικά την άθλια κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά το σεβασμό της ελευθερίας της δημόσιας έκφρασης μιας διαφορετικής πολιτικής άποψης, την αντίληψη ότι ο δημόσιος πανεπιστημιακός χώρος αποτελεί τσιφλίκι που ανάλογα με τις διαθέσεις του τσιφλικά αρχι-συνδικαλιστή μπορεί να διανέμεται ή όχι κλπ. Οι φοιτητές όμως, δυστυχώς για κάποιους συνεχίζουν να σκέφτονται και να αηδιάζουν με την επικρατούσα κατάσταση. Δείχνουν δε την αηδία τους με στρεβλό τρόπο που επηρεάζεται από τις δεδομένες συνθήκες και δεν είναι άλλος από την συνολική αποχή από οποιαδήποτε πολιτική διαδικασία.
Για μας η απάντηση δεν μπορεί να είναι η αποχή αλλά η όξυνση των αγώνων ενάντια σε όσους εκούσια ή ακούσια θέλουν να συντηρήσουν τη συγκεκριμένη κατάσταση πραγμάτων. Η αλλαγή της εικόνας των φοιτητικών συλλόγων περνά μέσα από την κινητοποίηση όλων των φοιτητών, με την εμπλοκή τους σε όλες τις διαδικασίες που τους αφορούν και όχι με την παράδοση των συλλόγων στις συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες που είναι οι κύριες υπεύθυνες για την παρακμή του φοιτητικού κινήματος. Είναι αναγκαίο όταν επιχειρείται η συνολική άλωση των Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων από τις δυνάμεις του κεφαλαίου και των πολιτικών του εκπροσώπων να σταματήσει το αστείο. Να σταματήσει η μετατροπή της πολιτικής σύγκρουσης σε παιχνιδάκι κάποιων για την επικράτηση. Να αφεθούν οι ζωντανές δυνάμεις των φοιτητών να δράσουν σε συνθήκες πραγματικής δημοκρατίας και από εκεί και πέρα θα κριθούν ιδέες, προτάγματα, πρακτικές, στάσεις και αναλύσεις. Το ποιος έχει δίκιο ή άδικο δεν κρίνεται με βάση ένα εκλογικό αποτέλεσμα, δεν κρίνεται ποτέ εξωτερικά.